Huzurevi sakinlerinin malnütrisyon prevalansı ve sarkopeni ile ilişkisi

Bülent SAKA, Fatih TUFAN, Gülistan BAHAT ÖZTÜRK, Sibel AKIN, Selçuk ENGİN, Esad KARIŞIK, Hilal ÖZKAYA, Nurullah YÜCEL, Mehmet Akif KARAN


Giriş: Ülkemizde gelişen sağlık olanakları sayesinde yaşlı sayısı gün geçtikçe artmaktadır. 1985’te 65 yaş ve üzeri bireyler tüm toplumun %4.2’sini (2.2 milyon) teşkil ederken bu oran
bugün %7.2 (5.3 milyon) seviyelerindedir (1). Yaşlanma ile kronik hastalıklar ve malignitelerin görülme sıklığı artar, kognitif yetilerde azalır, psikolojik sorunlar ve bakım problemleri sonucu öğün atlama ve/veya yetersiz beslenme görülür (%35-40). Tüm bunlar malnutrisyona sebep olur (2). Çalışmamızda İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kayışdağı Darülaceze Müdürlüğü Huzurevinde ikamet etmekte olan 60 yaş ve ustu sakinlerin utrisyonel durumlarının değerlendirilip sonuçların diğer klinik bulgular yansıra sarkopeni ile olası lişkisi
araştırılmıştır.

Materyal ve metod: 2010 yılı Ekim ayında kesitsel bir çalışma ile 349 sakin mini nutrisyonel değerlendirme (MNA) testi ile tarandı. Çeşitli klinik hastalıklar yansıra demans ve depresyon gibi eşlik eden diğer geriatrik problemler ve sarkopeni ile nutrisyonel durum arasındaki olası ilişkiler araştırıldı.
Sarkopeninin değerlendirilmesinde indirekt bir yöntem olarak el ve parmak kas gücü olçumu kullanıldı.

Bulgular: Değerlendirme sonucu 349 sakinin 177’si erkek, 172’si kadındı (%51 vs %49). Yaş ortalaması 75±9 (erkek:72±8, kadın: 78±9) idi. Sakinlerin 167’si 74 yaş ve altı, 129’u 75-84 yaş arası ve 53’u ise 85 yaş ve üzeriydi.
Sakinlerin 185’inde (%53) normal nutrisyonel durum, 117’sinde (%33.5) malnutrisyon riski ve 47’sinde (%13.5) malnutrisyon saptandı. 74 yaş ve altı sakinlerin %6’sı, 85 yaş ve üzeri sakinlerin ise %22.6’sında malnutrisyon mevcuttu. Normal nutrisyon durumu olanlar ile malnutrisyon riski veya malnutrisyon tespit edilenlerin vücut kitle indeksleri arasında anlamlı fark bulundu (28.9±5.7 vs 23.4±4.5 kg/m2, p<0.0001). Benzer şekilde iki grup arasında parmak ve el kas gücü acısından anlamlı fark saptandı (parmak kas gücü: 6.98±2.36 vs 5.82±2.05, p<0.0001; el kas gücü: 22.75±8.96 vs 17.98±8.09, p<0.0001).
Kas gücü ölçümleri sonucunda sarkopenik olduğu düşünülen 274 sakinin 139’unda (%51) malnutrisyon veya malnutrisyon riski mevcuttu (x2: 17.011, p<0.0001). Tarama sırasında
135 sakinde demans (%38.7), 55 kişide depresyon (%15.7), 13 kişide serebrovaskuler olay (%3.6), 6 kişide çeşitli malignite (%1.8) ve 27 kişide (%7.8) Parkinson hastalığı mevcuttu.
Demans tanısı olan 135 sakinin 85’inde (%63) malnutrisyon veya malnutrisyon riski bulundu (x2: 21.225, p<0.0001). Lojistik regresyon analizinde malnutrisyon ile sarkopeni arasında anlamlı ilişki bulundu (B=-1.068, Wald=7.886, p=0.005).

Sonuçta, ülkemizin en büyük huzurevlerinden birinde yapılan kesitsel incelemede burada yaşayan sakinlerin nutrisyonel durumları ve etkileyen faktörler hakkında önemli sonuçlara ulaşılmıştır. Daha kesin verilere ulaşılabilmesi için ülke genelinde çok sayıda huzurevini içine alan daha geniş kapsamlı bir taramaya ihtiyaç vardır.